ศูนย์องค์ความรู้ด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม

พรรณไม้เกียรติประวัติไทย "พุดราชา"

26 มีนาคม 2567
76 ครั้ง

พรรณไม้เกียรติประวัติไทย "พุดราชา" 𝘊𝘭𝘦𝘳𝘰𝘥𝘦𝘯𝘥𝘳𝘶𝘮 𝘴𝘤𝘩𝘮𝘪𝘥𝘵𝘪𝘪 C. B. Clarke

วงศ์ : LAMIACEAE

พุดราชาได้รับการตีพิมพ์ครั้งแรกในปี ค.ศ. 1905 คำระบุชนิด ‘𝘴𝘤𝘩𝘮𝘪𝘥𝘵𝘪𝘪’ ตั้งให้เป็นเกียรติแก่ Ernst Johannes Schmidt นักชีววิทยาชาวเดนมาร์ก ผู้ได้รับทุนจากมูลนิธิคาร์ลสเบิร์ก (Carlsberg Foundation) ให้เข้ามาสำรวจพรรณไม้ในระหว่างปี ค.ศ. 1899-1900 บริเวณจังหวัดจันทบุรีและจังหวัดตราด โดยเน้นบริเวณเกาะช้างและหมู่เกาะใกล้เคียงระหว่างชายแดนไทย-กัมพูชา โดยที่ท่านเป็นผู้เขียนหนังสือ Flora of Koh Chang : contributions to the knowledge of the vegetation in the Gulf of Siam ตัวอย่างต้นแบบ 𝘚𝘤𝘩𝘮𝘪𝘥𝘵 740 เก็บจากเกาะช้าง จังหวัดตราด

พุดราชาเป็นไม้พุ่ม สูงได้ถึง 1 เมตร กิ่งอ่อนเป็นสี่เหลี่ยม มีขนสั้นนุ่ม ใบเดี่ยว เรียงตรงข้าม รูปไข่แกมรูปขอบขนานหรือรูปไข่ กว้าง 5-8 ซม. ยาว 12-17 ซม. ปลายมน โคนรูปหัวใจถึงรูปติ่งหู ขอบเรียบถึงหยักไม่เป็นระเบียบ แผ่นใบบางคล้ายกระดาษ สากเมื่อสัมผัส ช่อดอกแบบช่อกระจุกแยกแขนง ออกตามซอกใบ รูปคล้ายพีระมิด ห้อยลง กลีบเลี้ยงสีแดงหรือสีขาวอมเขียวอ่อน โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอดรูปถ้วย ปลายแยกเป็น 5 แฉก ยาวกว่าหลอดกลีบเลี้ยง มีขนทั้ง 2 ด้าน ดอกสีขาวครีม โคนเชื่อมติดกันเป็นหลอด ยาวน้อยกว่า 6 ซม. ปลายแยกเป็น 5 แฉก แต่ละแฉกรูปช้อน เกสรเพศผู้ 4 เกสร ผลคล้ายผลผนังชั้นในแข็ง รูปทรงค่อนข้างกลม มี 4 พู สุกสีม่วงดำ มีกลีบเลี้ยงติดทน

พุดราชา พบทางภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ภาคตะวันออก ภาคตะวันตกเฉียงใต้ ภาคกลาง และภาคตะวันออกเฉียงใต้ ตามป่าดิบชื้น ป่าดิบแล้ง ป่าผสมผลัดใบ และป่าเต็งรัง ที่สูงตั้งแต่ระดับทะเลปานกลางถึงประมาณ 500 เมตร ออกดอกและเป็นผลเดือนมิถุนายน-มีนาคม ในต่างประเทศพบที่ลาวและกัมพูชา

เอกสารอ้างอิง

มูลนิธิมหาวิทยาลัยมหิดล. 2543. สารานุกรมสมุนไพร เล่ม 4 กกยาอีสาน. อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง, กรุงเทพฯ. 271 หน้า.

Leeratiwong, C., Chantaranothai, P. & Paton, A. J. 2011. A synopsis of the genus 𝘊𝘭𝘦𝘳𝘰𝘥𝘦𝘯𝘥𝘳𝘶𝘮 L. (Lamiaceae) in Thailand. Tropical Natural History 11(2): 177−211.

ภาพ: วิทวัส เขียวบาง, รศ.ดร.ธรรมรัตน์ พุทธไทย และ www.lindahall.org

ที่มา : กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช

อัลบั้มภาพ